پرسپولیس | ||||
نام کامل | باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران | |||
---|---|---|---|---|
لقب(ها) | ارتش سرخ[۱] سرخپوشان[۲] |
|||
بنیانگذاری | دی ۱۳۴۲[۳] | |||
ورزشگاه | ورزشگاه آزادی تهران |
|||
گنجایش | ۹۰٬۰۰۰ نفر[۴] | |||
مالک | سازمان تربیت بدنی | |||
مدیرعامل | ![]() |
|||
سرمربی | ![]() |
|||
لیگ | لیگ برتر ایران | |||
فصل قبل | لیگ برتر ایران، ۴ام | |||
|
||||
![]() |
باشگاه فوتبال پرسپولیس تهران یک باشگاه فوتبال ایرانی است که در سال ۱۳۴۲ در شهر تهران، پایتخت ایران بنیانگذاری شدهاست. این تیم زیرمجموعه باشگاه فرهنگی ورزشی پرسپولیس تهران است و پیروزی نیز نامیده میشود.
پرسپولیس هماکنون در جام خلیج فارس بازی میکند و پس از سال ۱۳۴۷، همیشه در بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران حضور داشتهاست. این باشگاه به همراه همشهری خود استقلال، پرافتخارترین و پرهوادارترین باشگاههای فوتبال در ایران هستند و شهرآورد آنان مهمترین بازی باشگاهی در ایران است.
پرسپولیس از آغاز تاریخ خود، ۹ بار در بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران به قهرمانی رسیده (یک جام منطقهای، ۲ جام تخت جمشید، ۴ جام آزادگان و ۲ جام خلیج فارس) و از این جهت رکورددار است. ۴ بار قهرمانی در جام حذفی ایران و یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا از دیگر قهرمانیهای مهم پرسپولیساند.
فدراسیون بینالمللی تاریخ و آمار فوتبال این باشگاه را پس از الهلال عربستان، یوکوهاما مارینوس ژاپن و استقلال در رده ۴ام برترین باشگاههای فوتبال آسیا در قرن بیستم اعلام کردهاست.[۷]
بازیکنان آغازگر نخستین بازی رسمی باشگاه پرسپولیس (پس از پیوستن شاهینیها) برابر تاج در روز ۱۶ فروردین ۱۳۴۷ در ورزشگاه امجدیه.[۸] مربی پرسپولیس پرویز دهداری بود.[۹] |
باشگاه ورزشی پرسپولیس در دی سال ۱۳۴۲ به دست علی عبدُه در اوین و جاده قدیم شمیرانات بنیانگذاری شد. باشگاه اصلاً در بولینگ و چند ورزش دیگر فعال بود (بولینگ عبده) و یک تیم فوتبال در دسته دوم تهران داشت.[۱۰][۱۱][۱۲][۱۳] مالک این باشگاه «شرکت سی.آر.سی» بود که به جز عبده، فاطمه پهلوی و همسرش محمد خاتم از سهامداران عمده آن بودند.[۱۲][۱۳][۱۴]
در آن سو، و در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۴۶؛ باشگاه شاهین که در دهه ۱۳۴۰ بازیکنان زیادی در تیم ملی ایران داشت و در میان مردم محبوب بود، به دستور سازمان ورزش و تفریحات ایران رسماً منحل شد.[۱۵][۱۴] با رایزنیهای عبده با پرویز دهداری (مربی شاهین) و مسعود برومند (سرپرست شاهین)، بیشتر بازیکنان باشگاه شاهین به پرسپولیس پیوستند و باعث شهرت و محبوبیت آن شدند.[۱۱][۱۲][۱۴][۱۶] دهداری مربی و برومند سرپرست پرسپولیس شدند و باشگاه توانست در مسابقات ردهبندی دستههای کشور در گروه خود اول شود و به بالاترین دسته لیگ فوتبال ایران راه یابد.[۱۱] آنها در مسابقات قهرمانی آسیا (مسابقاتی که میان تبمهای ایرانی برای شرکت در جام باشگاههای آسیا برگزار شد) نیز قهرمان شدند و به عنوان نخستین نماینده ایران به جام باشگاههای آسیا رفتند.[۱۱][۱۷][۱۸]
پس از کوچ بازیکنان پرسپولیس به پیکان، بازگشتشان[۱۱][۱۲][۱۶] اعلام حرفهایگری و آماتوری دوباره[۱۶][۱۲][۲۰] و قهرمانی در جام منطقهای، جام تخت جمشید در سال ۱۳۵۲ بازگشایی شد. در ۵ دورهای که از این جام برگزار شد، پرسپولیس همواره از بهترین تیمها بود و به ۲ قهرمانی (۱۳۵۲ و ۱۳۵۴) و ۳ نایبقهرمانی (۱۳۵۳، ۱۳۵۵ و ۱۳۵۶) رسید.[۱۱][۲۱][۱۶] جام تخت جمشید ۱۳۵۷ نیز در حال انجام بود که با رویدادن انقلاب نیمهکاره ماند. پرسپولیس در این جام با یک امتیاز کمتر از شهباز دوم بود.[۲۲]
پس از انقلاب، بسیاری از بازیکنان تیم عوض شدند،[۱۱][۲۳] اما توانستند در جام شهید اسپندی قهرمان شوند.[۱۶] با آغاز جنگ ایران و عراق و دهه ۱۳۶۰، لیگ فوتبال سراسری ایران تعطیل شد و پرسپولیس تنها در جام باشگاههای تهران شرکت میکرد.[۱۲] این باشگاه در ۱۰ دوره برگزاری این جام در دهه ۶۰، به ۷ قهرمانی و ۲ نایبقهرمانی دست یافت.[۱۶][۲۴]
دهه ۱۳۷۰، برای باشگاه موفقیتآمیز بود و با یک قهرمانی در جام برندگان جام آسیا[۲۵] آغاز شد. پرسپولیس در ۱۰ دوره جام آزادگان شرکت کرد و به ۴ قهرمانی و ۳ نایبقهرمانی دستیافت.[۱۶][۲۶] این باشگاه در این سالها از پایههای اصلی تیم ملی فوتبال ایران بود،[۲۷] تا جایی که در جام جهانی ۱۹۹۸ فرانسه ۹ نفر از ۲۲ بازیکن ایران در آن زمان عضو این تیم بودند.[۲۸] پرسپولیس در این دهه به ۲ قهرمانی جام حذفی و ۳ بار سومی جام باشگاههای آسیا نیز دست یافت.[۱۶][۱۷]
با آغاز دهه ۱۳۸۰، لیگ برتر فوتبال ایران راهاندازی شد و پرسپولیس در نخستین دوره آن قهرمان شد.[۲۹][۳۰] فصل بعد، پرسپولیس از نخستین دوره لیگ قهرمانان آسیا حذف شد[۳۱] و در لیگ نتایج خوبی نگرفت. این سالها آغاز دورانی بود که سالنامه رسمی باشگاه آن را «دوران جدال با بحران» نامیدهاست، تا جایی که پرسپولیس حتی مقام ۹ام لیگ را هم تجربه کرد.[۱۶] دو فصل بعد، پرسپولیس در جام خلیج فارس ۸۷-۱۳۸۶ به قهرمانی رسید و به لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ راهیافت.[۳۲] .آخرین افتخار پرسپولیس در دهه حاضر قهرمانی در جام حذفی ۱۳۸۸-۸۹ و صعود به لیگ قهرمانان آسیا است.
پرسپولیس یک واژهٔ یونانی به معنای شهر پارسی است که از دو واژهٔ «پرسه» (به یونانی: Πέρσης) به معنای پارسی و «پولیس» (به یونانی: Πόλις) به معنای شهر تشکیل شدهاست. یونانیان باستان به پارسه یا تخت جمشید، پایتخت دودمان هخامنشیان، پرسپولیس میگفتند.[۳۳]
در سال ۱۳۶۰، سازمان تربیت بدنی نام بولینگ عبده را به مجموعه ورزشی شهید چمران تغییر داد و قرار شد پرسپولیس از سال ۱۳۶۱، با نام دیگری فعالیت کند.[۳۴] بازیکنان در اعتراض به این تصمیم، در بازی با هما در جام باشگاههای تهران حاضر نشدند و قهرمانی این مسابقات را از دست دادند.[۲۳][۳۴] در دی ۱۳۶۵، پرسپولیس تحت پوشش بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی قرار گرفت. بنیاد مستضعفان تصمیم گرفت نام تیم را به «آزادی» تغییر دهد. بازیکنان با این تغییر نام موافق نبودند.[۳۴] در ۲۷ بهمن ۱۳۶۵، نام باشگاه رسماً به «پیروزی» تغییر یافت. اداره کل تربیت بدنی استان تهران در اطلاعیهای اعلام کرد که «این تغییر نام به پیشنهاد بازیکنان صورت گرفتهاست.» با این وجود، رسانهها و مردم ایران بیشتر نام پرسپولیس را به کار میبرند.[۳۴]
در آگهی ثبت نمادی که شرکت فرهنگی ورزشی پرسپولیس در سال ۱۳۷۰ به ثبت رسانده، این توضیح آمدهاست: «کلمه پرسپولیس و علامت فانتزی. تصویر جامی که از دو طرف با دو سر اسب هخامنشی تلاقی دارد.»[۳۵]
به جز فصل ۸۶-۱۳۸۵ و چند بازی لیگ قهرمانان آسیا ۲۰۰۹ که بازیکنان پرسپولیس لباسهای راهراه سفید و قرمز پوشیدند،[۳۶][۳۷] از آغاز همواره رنگ اصلی لباس پرسپولیس قرمز بودهاست و یکی از نمادهای این تیم محسوب میشود. از این رو آنان را «ارتش سرخ»[۱] و «سرخپوشان»[۲] مینامند.
پرسپولیس به عنوان یک باشگاه فوتبال، کاملاً در میان مردم ایران شناختهشدهاست.[۱۰] عادل فردوسیپور در مجله ورلدساکر در این باره مینویسد: «نخستین پرسشی که هواداران فوتبال در ایران از یکدیگر میپرسند این است که قرمز هستی یا آبی؟»[۳۸] رسانههای ایران به شدت اخبار این باشگاه را پوشش میدهند و «حاشیه»های زیادی پیرامون افراد حاضر در باشگاه است.[۳۹] افکار عمومی ایران امروز نیز همانند دیگر جوامع،[۳۹][۴۰] تحت تاثیر این رسانههای ورزشی قرار دارند.[۴۱][۴۲] در پی این مسائل و شعارهای خاص روی سکوهای ورزشگاه،[۴۳] در سالهای اخیر امنیت شغلی مدیران عامل و مربیان این باشگاه همواره در خطر قرار داشتهاست.[۳۹] جان دیوردن، نویسنده وبگاه گل در گزارشی با نام «تردید آسیا: آیا مربیگری پرسپولیس بزرگترین و دشوارترین کار در فوتبال آسیا است؟»، جو رسانهها را «جانوری ترسناک» و مربیگری این تیم را «شغلی پرفشار» توصیف میکند.[۳۹]
در سال ۱۳۸۳، مسعود دهنمکی ساخت فیلم مستندی با نام کدام استقلال؟ کدام پیروزی؟ را درباره شهرآورد تهران آغاز کرد که در سال ۱۳۸۵ به پایان رسید.[۴۴] در فصل ۸۷-۱۳۸۶ نیز که به قهرمانی پرسپولیس در جام خلیج فارس منتهی شد، فیلم مستندی با نام مردان پرسپولیس درباره این باشگاه ساختهشد. قرار بود قسمت دوم این فیلم در سال بعد ساخته شود که با مخالفت داریوش مصطفوی، مدیرعامل آن زمان پرسپولیس این فیلم ساختهنشد.[۴۵] سانسور و کیفیت ساخت این فیلم با انتقادهایی همراه بود.[۴۶] در دهههای ۱۳۴۰، (عزیز اصلی) ۱۳۵۰ (محراب شاهرخی) و ۱۳۷۰ (احمدرضا عابدزاده، علی پروین، حمید استیلی و افشین پیروانی) نیز شماری از بازیکنان این باشگاه در فیلمهای سینمای ایران به بازیگری پرداختند.[۴۷]
در سال ۱۳۸۸، پرسپولیس به عنوان نخستین باشگاه ایرانی ساخت سرود رسمیاش را با همکاری داریوش خواجهنوری، خواننده و گیتاریست ایرانی آغاز کرد.[۴۸] این ترانه «آهنگ سرخ» نام دارد و بازیکنان سابق باشگاه آن را خواندهاند.[۴۹] پیش از این نیز خوانندگانی مانند فرزین برای پرسپولیس خواندهبودند.[۴۸] قاسم افشار نیز در دهه ۷۰ آلبومی با نام «قرمزته» منتشر کردهبود.[۵۰]